සංසුන් නොසංසුන් හෙවත් මා ගිය වන්දනා ගමනක්

නිවාඩුවකට මං ලංකාවෙ යන්න කැමතිම තැනක් අනුරාධපුරේ. අව්ව, කාශ්ටක ගතිය හින්ද ගොඩක් මගේ යාලූවන්ට ඒක චාටර් ගමනක් වුණාට රෑ ලයිට් එලි යටින් පාලූවට ගිය ස්තූප, ගල්කණු මැද්දෙ ඇවිදින්න මං ආසයි. ඒ ගොරෝසු තණකොල උඩින් තැනින් තැන වැවිච්ච ගස් අතරෙ මට මාර සැදැහැයක් ඇති වෙනවා. ඒක හාමුදුරුවරු බණට කියන සැදැහැයට වඩා වෙනස්. ඒත් හිරිගඩු පිපෙන තරම් ශ‍්‍රද්ධා හැ`ගීමකින් මං අනුරාධපුරේ පුල්ලි පුල්ලි ලයිට් එළි වැටුණු මහමෙව්නාව මැද්දෙ ඇවිදන් යනවා.

මේ පාර අනුරාධපුරේ ගිය ගමනෙදි මං කවදාවත් බලන්න යන්න අකමැති තැන් දෙකකට යන්න සිද්ද වුණා මට (අපිත් එක්ක ගිය වැඩිහිටියන්ගෙ බරපතල උවමනාවට) එකක් ජය සිරි මහ බෝධිය. අනික රුවන් වැලි සෑය. මේ දෙකම කවදාවත් මට ඒ විදිහෙ ටි‍්‍රප් එකක් දෙන තැන් දෙකක් නෙමෙයි. ඒ වෙනුවට ආණ්ඩුව, දේශපාලනය, රාජ්‍ය ඉතිහාසය වගේ වාත හැ`ගීම් වලින් මාව තෙරපන තැන්. කරන්න දෙයක් තිබුනෙ නෑ. හරිත වර්ණ නිදිකුම්බා සුවඳින් සිත කය සංසුන්ව නිරාමිස හැ`ගීම් පෙරදැරිව මාත් යන්න ලෑස්ති වුණා.

අඳින්න හොඳ ඇඳුමක් මගේ බිරිඳ මගෙන් ඇහුවා. ඉතින් ඒ ඇඳුම් අතරෙ තිබුණු මට වඩාත්ම සංවර ඇඳුම මං තෝරලා දුන්නා. ඒ ඇඳුම මට හරි සැහැල්ලූ, සන්‍යාසි හැ`ගීමක් අරන් එන නිසා. ඒත් බෝධිය ඉස්සරහ ලොකු පොලිස් මුර පොලක්. එතනින් සංවරකම පරීක්‍ෂා කරනවා. අත් කපපු ඇඳුමක් නිසා මං තෝරපු ඇඳුම අසංවරයි කියල පොලිසිය කිව්වා. එයාට බෝ මළුවට ඇතුල් වෙන්න බැරි වුණා. මගේ සංවරම ඇඳුම උඩමළුවෙ පොලිසියට අසංවර ඇඳුමක්. සංවරකමේ නිර්ණායක හොයාගන්න බැරුව මං ගේට්ටුව ළ`ග බිරිඳ එක්ක ඉඳගෙන කල්පනා කළා.

බෝධිය ඉස්සරහ පොලිසියක් දැමීමම කොයිතරං අසංවරද? මට හිතුනෙ එහෙම. හිත නිවෙන්න පන්සල් හැ`ගීමෙන් යන තැනක් වෙනුවට එතන හරියට වැලිකඩ හිරගෙදරට ඇතුල් වෙන තැනක් වගේ. මේ පොලිසිය හිටියා නං කීයට වත් පටාචාරාවට බුදුන් ළ`ගට එන්න වෙන්නෙ නෑ. හේමමාලාට කීයටවත් දන්ත ධාතුව කොණ්ඩෙ අස්සෙ හංගගෙන එන්න වෙන්නෙ නෑ.

ඇ`ගට කිටි කිටියෙ තද වෙන ඇඳුම් ඇඳගෙන කෙල්ලො බෝධිය වඳින්න ගියා. පොලිසියට ඒ ඇඳුම් අසංවර වුණේ නෑ. බුරිය පේන්න සාරි ඇඳගෙන ගෑණු බෝධිය වඳින්න ගියා. උඩමළුවෙ පොලිසියට අසංවරකමේ සීමාව වුණේ හම පෙනෙන ප‍්‍රමාණය. ඒත් වැඩිපුරම හම පෙනෙන ප‍්‍රමාණය වැඩි සාරිය මේ බෝ මළුවෙ පොලිස් ගේට්ටුවෙන් ඇතුළට ගියේ ගෞරවනීය විදිහට. අනිත් අතට මේ සංවර අසංවර භේදය බලපෑවෙ ගෑණුන්ට විතරයි. පිරිමි කොහොම ගියත් ඒ ගැන මේ සංස්කෘතික පොලිසියට ගැටළුවක් තිබුණෙ නෑ.

මං රෑ හඳ එළිය වැටුණු මහමෙව්නාව දිහා බලාගෙන ඉඳගෙන හිටියා. මං නිරුවතින් නෙළුම් මලක් අරන් රුවන්වැලිසෑය පැත්තට ඇවිදන් යනවා මං දැක්කා. ඒක හරි ලස්සන රූපයක් වෙයි ෆිල්ම් එකකට කියල මට හිතුණ (මං හෙළුවෙන් ඇවිදින එක නෙමෙයි, නළුවෙක් එහෙම යන එක) ඊට පස්සෙ මං ෆේ‍්‍රම්  එකේ ජෙන්ඩර් චේන්ජ් එකක් කළා. දැන් මං වෙනුවට මගේ බිරිඳ නෙළුමක් අරන් මහමෙව්නාව හරහා රුවන්වැලි සෑය දිහාවට ඇවිදන් යනවා හෙළුවෙන්. ඉස්සෙල්ලා රූපෙට වඩා දෙවෙනි රූපෙන් දෙන හැ`ගීම වෙනස්. ඒ වෙනස තියෙන්නෙ එළියෙ ඇවිදන් යන හෙළුවෙද? නැත්තං මගේ ඇතුලෙ තියෙන මගේ ඇත්ත හෙළුවෙද?

බුදුන් වදාල ධර්මයේ මූලික හරය වෙන්නෙ මේ තමන්ගෙ හෙළුව හොයා ගන්න එක. ඒ වෙනුවට අනුන්ගෙ හෙළුව වහන්න යන එක මුස්ලිම් ආගමේ සදාචාරයක්. ඒත් අපි ආධ්‍යාත්මික තැන් වලටත් සදාචාරය අරන් ඇවිත්. ඇත්තටම කවුරු හරි කොට ඇඳුමක් ඇඳන් ඉන්න එකෙන් අපි කැළඹෙනවා නම් හොඳයි. කාට හරි බෝධිමූලයේ ලබන්න පුළුවන් ලොකුම අවබෝධයක් එතන තියෙනවා. ඒ තමන් මල් පහන් කොයි තරම් පත්තු කරමින් බුදු රූප වැන්ඳත් තමන්ගේ ඇතුලෙ තාමත් ඉන්න නොදියුණු දුර්වල සතා දකින එක. කොට ඇඳුම ඒකට නිමිත්ත වෙනවා. ඒත් ලංකාවෙ බෞද්ධ සම්ප‍්‍රදාය වෙලා තියෙන්නෙ ඒ සතාව පරිස්සම් කර ගන්න එක (ශිෂ්ටත්වට කරා පරිණාමය වෙනුවට අශිෂ්ටත්වය රැුකවල් ලා ආරක්‍ෂා කිරීම) සාමූහික බාල සදාචාරයක් බුදුන්ගේ ධර්මයෙ ආචාර පද්ධතිය වෙලා. මට බුදු හාමුදුරුවො ගැන දුක හිතුණ.

බෝධිය වඳින්න බැරි වීම මගේ බිරිඳට මයිල් ගහක් තරං අවුලක් නොවුණට ඒක පොලිසියට බෝ ගහක් තරං ලොකු අවුලක් වුණා. ඒ ගොල්ලො ඇවිත් රෙද්දක් පොරවලා එයාව සංවර කරලා බෝධිය වන්ඳවන්නම හදනවා.

‘ලොකු හාමුදුරුවොන්ට පේන්න බෑ අත් කර කපපු ඇඳුම්. අපිටයි බනින්නෙ’
පොලිසියෙ අය කිව්වා. පව්.

රුවන්වැලි සෑය රෑට මාර ලස්සනයි. දුටුගැමුණු නොහැදුවා නම් මේ දාගැබ මීට වඩා ලස්සන වෙන්න තිබුණ. මට මගේ මාක්ස්වාදී යාලූවෙක් රුවන්වැලිසෑය ගැන කියපු කතාවක් මතක් වුණා.

එයා උගන්නන ඉස්කෝලෙ ළමයින්ට රුවන්සැලිසෑය හැදුවෙ කවුද කියල ප‍්‍රශ්නයක්.
රුවන්වැලි සෑය හැදුවෙ කවුද? මගේ යාලූවා (ටීචර්) අහනවා.

‘දුටුගැමුණු’ ළමයි ඔක්කොම උත්තර දෙනවා.

‘රුවන්වැලි සෑය හැදුවෙ දුටුගැමුණු නෙමෙයි. කම්කරුවො. ඒත් විභාගෙට ඇහුවොත් දුටුගැමුණු කියල ලියන්න. ඒත් ඇත්තට හැදුවෙ කම්කරුවො’

දැන් විභාගෙට අහනවා කියල ඔන්න මගේ යාලූවා ආයිමත් අහනවා  ‘රුවන්වැලි සෑය හැදුවෙ කවුද?’
‘කම්කරුවො’ ළමයි ඔක්කොම එකපාර සද්දෙට කෑ ගහනවා.

ඇත්තට රුවන්වැලි සෑය වඳින ඒ වටේ සිවුරු ඔතන බෞද්ධයන්ට මේ සෑය ආධ්‍යාත්මිකව කොහොම සම්බන්ධ වෙනවද කියල මට හිතාගන්න අමාරුයි. දුටුගැමුණු කියන නමේම තේරුම දුෂ්ට ගාමිණී කියන එක. එයා කාවන්තිස්ස කියන අතිශය පරිණත බුද්ධිමත් රජෙක් වුණු එයාගෙ තාත්තාට ගෑණු යට ඇඳුම් යවලා අපහාස කරනවා. ඒ මදිවට සද්ධාතිස්ස (ශ‍්‍රද්ධා සම්පන්න තිස්ස) වුණු එයාගෙ මල්ලි එක්කත් යුද්ධ කරනවා. ධාර්මික පාලකයෙක් වුණු එළාරව යුද්ධ කරලා මරනවා. ඒ පිස්සු යුද්ධ හින්ද ජීවිත තොග පිටින් විනාස කරනවා. ඒ ඔක්කොම කරලා එයා ඒ පව් බරෙන් මිදෙන්න ලොකුම ලොකු චෛත්‍යයක් හදනවා. ඒ පව්කාර ආත්මය මතු මෛත‍්‍රී බුදුන් වෙනකල් බෞද්ධයො බලාගෙන ඉන්නවා.

මට රුවන්වැලි සෑයෙ ලොකුකමෙන් පේන්නේ දැවැන්ත පව්කඳක්. ඒත් මේ දුෂ්ටත්වය සහ බුද්ධත්වය අතර සිංහල බෞද්ධයන් විසින් ගොඩනගාගෙන තියෙන සම්බන්ධය ප‍්‍රචණ්ඩ එකක්. මේ සම්බන්දෙ තමයි උතුරෙ දෙමළ මිනිස්සු මැරුවෙ. මේ සම්බන්දෙ තමයි බොබසෙන් මුස්ලිම් මිනිස්සුන්ට විරුද්ධව පාවිච්චි කරන්නෙ. රුවන්වැලි සෑයටත් අපිට ඇතුල් වෙන්න දුන්නෙ නෑ. මං තෝරපු අසංවර ඇඳුම හින්ද අපි දෙන්නට ආයිමත් පඩිපෙළේ ඉඳන් ඉන්න වුණා.

රුවන්වැලි සෑය, ශ‍්‍රී මහා බෝධිය කියන්නෙ කොහොමත් ආධ්‍යාත්මික අගයකට වඩා රාජ්‍ය අගයන් මුල්බැහැගත්තු තැන්. ආධ්‍යාත්මික වටිනාකම් කියන්නෙ ඇතුලෙන් සිද්ද වෙන ගවේෂණයක්, තේරුම් ගැනීමක් වෙද්දි මේ වගේ සිද්ධස්ථාන එක්ක තියෙන්නෙ පිටට පෙන්නන සාටෝප අගයන්. ඒත් අපි ජාතියක් හැටියටම මේ සදාචාරය කියන එක වාරණය හෝ තහංචිය එක්ක ගැටගහගෙන තාමත් ජීවත් වෙනවද කියන එක ටිකක් බරපතල කාරණයක්. නීට්ෂෙ කියන විදිහට සමූහ සදාචාරය කියන්නෙම පුද්ගලික නිදහස අවතක්සේරු කිරීමක්. දුර්වල බාල ගෝත‍්‍රික එකමුතුවක් වෙනුවෙන් පැවැත්ම මූලික සැබෑ සදාචාරයට විලංගු දැමීමක්. ඒත් ශිෂ්ටාචාරයන් ප‍්‍රජාවන් දියුණු වෙද්දි මේ තේරුම් ගැනීම් වෙනස් වෙනවා. උදා විදිහට ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් විශේෂයෙන් නෝර්වේ, හොලන්ඞ් වගේ රටවල සාමූහික සදාචාරය ක‍්‍රියාත්මක වෙන්නෙ පුද්ගල නිදහස අත්පත් කර දීම වෙනුවෙන්. වඩ වඩාත් පැවැත්ම මූලික තනි සදාචාර අගයන් පිළිගන්නා තැනකට සමාජය අරන් යන්න ඒ සාමූහික සදාචාරය ඇතුලෙ කතිකා ගොඩනැගෙනවා. ඒත් අපි යන්නෙ විරුද්ද අතට.

සත්‍යජිත් මාඉටිපෙ බොර දිය පොකුණ චිත‍්‍රපටිය කරලා දැන් අවුරුදු 7ටත් වැඩියි මගෙ හිතේ. මුලින් ලංකාවෙ වාරණ මණ්ඩලය මේක හිර කරගෙන හිටියා බෞද්ධාගමික සංකල්ප වලට හානියක් වෙනවා කියල. චිත‍්‍රපටියකින් ආගමකට හානි කරනවා කියල කියන එකම ආගමකට කරන අපහාසයක් කියලයි මට හිතෙන්නෙ. ආගම ආධ්‍යාත්මික පුහුණුවක් නම් මේ එක චිත‍්‍රපටියක් හින්ද ඒ සංකල්ප හානි වෙනවා කියන්නෙ ඒආගම ඉතා දුර්වල බොළඳ අවධියක් පසු කරනවා කියන එකයි. කොහොම වුණත් වාරණ මණ්ඩලෙන් අසංවර කෑලි කපලා රෙදි අන්දලා බොර දිය පොකුණ පෙන්නන්න අවසර දුන්නා. ඊට පස්සෙ මෑතක ඒක  ඕස්ටේ‍්‍රලියාවෙ ප‍්‍රදර්ශනයකට ගියා. ඒ කියන්නෙ  ඕස්ටේ‍්‍රලියාවෙ ජීවත් වෙන අපේ කට්ටිය ඒක එහේ පෙන්නන්න සංවිධානය කළා. එතනදි ඒ සංවිධායකයො එහෙදි ආයිමත් ඒකෙ කෑලි කපනවා. වාරණ මණ්ඩලයට පස්සෙත් තව තව අනු වාරණ මණ්ඩල විසින් ඒ ඒ අයගෙ සදාචාර සීමා අනුව ඒ වගේ කප්පාදු කිරීම් කරනවා. කොටින්ම ඔස්ටේ‍්‍රලියාවෙදි ලංකාවෙ වාරණ මණ්ඩලයට වඩා තදට මේ සදාචාර සීමාව බලපානවා.

කපන එකෙන් සදාචාරය රකින මේ පිළිවෙත බුදුන් වදාල ධර්මයට වඩා කිට්ටු වෙන්නෙ මුස්ලිම් සදාචාර නීතියට. මේ වෙද්දි අපි මුස්ලිම් අය එක්ක පැටළෙන සංස්කෘතික අවුලෙ හේතුව තියෙන්නෙත් මෙතන. සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතික සදාචාර සීමාවන් සහ මුස්ලිම් සදාචාර සීමාවන් අතර තියෙන ළ`ග වැඩි කම. මේ හින්දම වැඩිපුර ළමයි හැදීම, සදාචාර තහංචි, හම නොපෙනෙන්න ඇඳුම් ඇඳීම වගේ මතුපිට සදාචාර අගයන් සිංහල මුස්ලිම් දෙකොටසම එක වගේ බෙදා හදා ගන්නවා. ඒවා සමාජ සීමාවලින් එලියට ගිහින් ආධ්‍යාත්මික සීමාවන් දක්වාම පැතිරිලත් තියෙනවා. ආගම් දෙකක් වුණත් අපි පුරුදු පුහුණු කරන්නෙ එකම සදාචාර ශික්ෂණයක් නේද කියල මට රුවන්වැලි සෑ පාමුලදි හිතුණ.

මට දෙවෙනි වතාවටත් බුදුන් ගැන ලොකු දුකක් ඉපදුණා.

-චින්තන ධර්මදාස